Niewyczerpaną skarbnicą znaczeń i motywów jest najpopularniejsza polska epopeja narodowa – „Pan Tadeusz”. Adam Mickiewicz stworzył swe dzieło na emigracji. Pragnął przenieść się do kraju dzieciństwa i wspomnień z nim związanych. Utwór miał być swoistym utrwaleniem czasów chwały i świetności ojczyzny, szlacheckiej przeszłości i Soplicowa, które stało się symbolem miejsca szczęśliwego i centrum polskości. Inspiracją do napisania utworu były kontakty z weteranami wojen napoleońskich i pobyt w wielkopolskich dworach. W „Panu Tadeuszu” ojczyznę symbolizuje Soplicowo – „centrum polszczyzny”, które autor opisuje słowami:
„(…) Na pagórku niewielkim, we brzozowym gaju,
Stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany;
Świeciły się z daleka pobielane ściany,(…)
Dom mieszkalny niewielki, lecz zewsząd chędogi,(…)
I widać (…)
Że w tym domu dostatek mieszka i porządek. (…)”
Dworek szlachecki to ostoja tradycji i polskości, to miejsce staropolskiej gościnności i poszanowania innych z racji wieku i stanu. Soplicowo staje się symbolem patriotyzmu, miejscem, w którym nadal obecna jest żywa ojczyzna i pamięć o niej. Dlatego właśnie oddalony od Litwy o wiele kilometrów Mickiewicz umieścił tam akcję swej epopei, ukazując na jednostkowym przykładzie mentalność, sposób życia i myślenia polskiej szlachty. Soplicowo stało się miniaturą całej ojczyzny. Ostrzeżenie przed nierządem, niesprawiedliwością, nieporządkiem wygłasza Sędzia Soplica:
„Ładem – domy i narody słyną
z jego upadkiem domy i narody giną”.
Dom i naród postawione są na równi, przez co możemy wnioskować, że jeśli w pojedynczych domach panuje bałagan, „nierządem stoi” cały kraj.